Ik lees op Facebook de laatste tijd weer veel verhalen van Berners die geopereerd moeten worden aan heupen en/of ellebogen. En ook TLPO operaties aan de knieën lijken steeds meer aan de orde van de dag. Ik word altijd heel verdrietig van dit soort berichten. Verdrietig omdat de hond pijn lijdt, de baasjes voor hoge kosten komen te staan en er voor de hond een lange revalidatie volgt.
Kunnen wij als baasjes er iets aan doen om dit leed te voorkomen?  Ja!! Voor een heel groot deel wel!

Keuze van de fokker

Het begint zoals altijd bij het begin: kies een goede fokker! Een fokker die hart heeft voor het ras Berner Sennen laat de ouders onderzoeken alvorens hij/zij met zijn honden gaat fokken. Van zowel de moederhond als van de vaderhond worden er röntgenfoto’s gemaakt van heupen en ellebogen.

Heup Dysplasie (HD)

Heup Dysplasie staat voor verkeerd gevormd zijn van de gewrichten. Na HD komt dan vervolgens een letter, deze geeft de mate van afwijking aan:

Naast de HD-aanduiding is er ook de Norbergwaarde. Deze waarde staat voor de diepte van de heupkom en de aansluiting van de kop van het dijbeen in de kom. Bij een normaal heupgewricht ligt de Norbergwaarde vaak tussen de 30 en de 40.

Dus wat willen we graag bij de beide ouders zien? HD A met een Norbergwaarde tussen de 30 en 40. Wanneer 1 ouder bijv. HD B of HD TC heeft, hoeft dat nog niet te betekenen dat jouw pup problemen krijgt. Maar dit vraagt wel van jou als baasje bij het opgroeien extra aandacht te besteden aan spieropbouw en belasting. Daarover straks meer!

Elleboog Dysplasie (ED)

Elleboog Dysplasie is eigenlijk een verzamelnaam voor diverse aandoeningen aan kraakbeen van de ellebogen. ED is een multifactoriele aandoening (dit wil zeggen: dat het deels erfelijk is maar ook opvoeding/voeding zijn van invloed). Een Scandinavisch onderzoek bij Rottweilers heeft aangetoond dat het fokken met ED vrije ouders de kans op ED vrije nakomelingen enorm vergroot. De mate van afwijking in de elleboog wordt aangeduid met ED en dan een cijfer.

De fokker stuurt deze röntgenfoto’s, gemaakt door de dierenarts, door naar de Raad van Beheer. Zij beoordelen de röntgenfoto’s en kennen de HD/Norberg en ED-waarde toe.

Nu zag je bij HD A staan dat wanneer de hond op de röntgenfoto’s geen afwijking, dit geen garantie is dat hij geen drager is. (Drager wil zeggen dat HD wel in de genen aanwezig is, maar zich niet geopenbaard heeft bij deze hond.)
Daarom is het van belang om bij beide ouders verder terug te kijken in de stamboom. Zien we dat, zowel bij vader als moeder, generaties terug alleen maar HD A voorkomt dan is de kans dat HD in de genen zit aanmerkelijk kleiner.

Conclusie

Koop jij een pup bij een fokker die fokt met ouders die niet zijn gecontroleerd op HD en ED, Of fokt met honden die HD C of hoger en/of ED2 hebben, dan neem je dus een enorm risico. Dit geldt niet alleen voor broodfokkers, maar ook voor de zogenaamde ‘gelegenheidsnestjes’. Er is niks mis mee als iemand een lieve teef heeft en daar graag een nestje van wil, zolang zowel de moeder als de vader een karaktertest hebben gehad bij één van de Rasverenigingen en volledig getest zijn op HD, ED en ook nog op DM en dat zij uit families komen waarvan aangetoond is dat ook de voorouders geen HD en/of ED hebben. Het liefst ook nog getest zijn op DM.

Opvoeding

We hebben onze pup bij een goede fokker gekocht. We weten dat de afstamming in orde is dus, joepie, onze hond krijgt geen HD of ED!
NEE dus! Want erfelijkheid is maar 20% van de oorzaak van deze aandoeningen. De overige 80% ligt bij ons als baasjes!

Wanneer je de röntgenfoto van een pup/jonge hond  bekijkt lijkt het alsof de botten door spieren en hun vacht bij elkaar gehouden worden. Er is nog totaal geen verbinding tussen de botten. Dat komt doordat deze botten nog moeten groeien. En wij weten allemaal hoe hard een Berner pup groeit! Dus de nodige voorzichtigheid is, zeker het eerste jaar, geboden.

Dit betekent niet te lang wandelen! De richtlijn die gehanteerd wordt is: 5 minuten wandelen voor elke maand dat de pup oud is.

Dus een pup van 3 maanden mag 3 x 5 = max 15 minuten wandelen. En dit dan max 4x per dag. Laat je pup niet achter balletjes aanrennen. En ook niet spelen met grote drukke honden. Doe daarnaast  oefening/spelletjes die de spieropbouw van de pup bevorderen. Een drukke pup die zijn energie kwijt raakt met door het huis te rennen kan juist ook blessures oplopen door te weinig spieropbouw. Bijvoorbeeld je pup laten zwemmen of hydrotherapie is een hele goede manier om spieren op te bouwen zonder te veel belasting. Vermijd ook zachte ondergrond zoals zand (dus ook niet lekker naar het strand gaan met je jonge pup!).
Gladde vloeren waar ze erg op glijden is ook slecht. Heb je een gladde vloer leg in elk geval het eerste jaar kleden of tapijt neer zodat de pup goed grip heeft met lopen.

Ik hoop dat iedereen inmiddels wel weet dat traplopen slecht is voor Berners. Soms is het echter niet te vermijden. Leer je hond dat hij dat rustig en beheerst doet. En wacht er het liefst zo lang mogelijk mee, in elk geval minimaal tot een maand of 6 of 8.

Vanochtend zag ik op Facebook een pup die ‘zoomies’ deed op de bank. Super grappig natuurlijk! En ook niet erg. Maar wat wel erg was, was dat hij met een enorme sprong van de bank sprong. 
Wil jij graag dat jouw pup bij je op de bank komt knuffelen, zorg dan voor een opstapje of loopplankje. En leer hem dat hij niet van de bank springt!

Voeding

Ook voeding speelt een grote rol bij de ontwikkeling van botten en spieren. Meestal zal je fokker je het advies geven om je pup hetzelfde merk brokken te geven dat de pup ook bij de fokker kreeg. De ‘verhuizing’ is vaak al spannend genoeg. En om maag- en darmproblemen te voorkomen is dat het veiligste om te doen. Dit zal vaak een puppybrok zijn geschikt voor een groot ras.
Een Berner pup groeit in 1 jaar tijd van een marmotje van circa 500 gram naar een beer van rond de 50 kilo (een reu soms nog meer).

Aangepast voer van goede kwaliteit is dus van belang omdat Berners zo hard groeien kunnen er groeipijnen optreden. Door teveel eiwit en calcium in het voer groeien de bloed aanvoervaten in de botten harder dan de bloed afvoervaten. Hierdoor komt er druk te staan op het botvlies dat om het bot zit. Door dit botvlies lopen veel zenuwen. Doordat het botvlies op zwelt komen deze zenuwen in de knel wat enorm pijnlijk is, hierdoor zal de hond kreupel gaan lopen. Dit heeft dus niks met HD of ED te maken. Overleg met je dierenarts hoe je het voer van je hond het beste aan kunt passen.

Als je de diagnose HD, ED of kruisband problemen krijgt

Heeft je Berner toch problemen met opstaan, lang lopen, mank loopt en krijg je bij de dierenarts de diagnose HD, ED of (bijna) gescheurde kruisbanden is het altijd verstandig om een second opinion te vragen. Mijn advies zou zijn om een afspraak te maken bij een orthomanueel dierenarts (Bijvoorbeeld Iris van Deur Kliniek IVD in Overloon of bij Frederique Bavelaar kliniek De Haardstede in Huizen). Dit zijn artsen die gespecialiseerd zijn in het skelet van de hond. Zijn kijken niet alleen naar een knie of heup maar ook naar de stand van de rug, nek etc. Ik weet van diverse (jonge) honden die voor een second opinion bij deze artsen gingen en uiteindelijk niet geopereerd hoefden te worden.

Een tweede reden om voor een second opinion te gaan zijn klinieken als Anicura en Evidensia.
Hoewel de artsen kundig zijn en het beste met de hond voor hebben worden zij vanuit de leiding van deze ketens gepusht om honden door te verwijzen naar dure klinieken en dure, onnodige, onderzoeken/ingrepen aan te bevelen. Zorg dat je er zeker van bent dat de ingreep ook echt nodig is.

Verzekeren

Ik heb het al eens eerder in een vorig Magazine genoemd: het nut van je hond verzekeren. Ook al let je nog zo op, Berners zijn lomp, soms onhandig en als ze jong zijn onstuimig. Een verkeerde beweging is dan zo gemaakt. Een gescheurde kruisband of erger kan het gevolg zijn. Iedereen die dit overkomen is zal je vertellen dat de kassa dan stevig gaat rinkelen!! Met een verzekering ben je in elk geval gedekt voor een heel groot deel van de kosten. Kijk goed welke verzekering je kiest en wat deze verzekering wel of niet vergoedt. Er zijn namelijk verzekeringen die operaties/behandeling voor ED en/of HD niet vergoeden. Ohra en Figo zijn 2 voorbeelden van verzekeringen die, onder voorwaarde dat de klacht niet al aanwezig was bij het afsluiten van de verzekering, deze operaties wel (deels*) vergoeden.

*) deels = is afhankelijk van het afgesloten pakket.

Tot slot

Ik heb het al eens eerder in een vorig Magazine genoemd: het nut van je hond verzekeren. Ook al let je nog zo op, Berners zijn lomp, soms onhandig en als ze jong zijn onstuimig. Een verkeerde beweging is dan zo gemaakt. Een gescheurde kruisband of erger kan het gevolg zijn. Iedereen die dit overkomen is zal je vertellen dat de kassa dan stevig gaat rinkelen!! Met een verzekering ben je in elk geval gedekt voor een heel groot deel van de kosten. Kijk goed welke verzekering je kiest en wat deze verzekering wel of niet vergoedt. Er zijn namelijk verzekeringen die operaties/behandeling voor ED en/of HD niet vergoeden. Ohra en Figo zijn 2 voorbeelden van verzekeringen die, onder voorwaarde dat de klacht niet al aanwezig was bij het afsluiten van de verzekering, deze operaties wel (deels*) vergoeden.

*) deels = is afhankelijk van het afgesloten pakket.

Wanneer je een pup aan wilt schaffen doe vooraf goed je huiswerk! Informeer goed of de fokker zijn honden test op HD en ED ( en liefst ook op aandoeningen als DM en andere genetische aandoeningen). Durf door te vragen. Heb jijzelf niet genoeg kennis, vraag iemand die dat wel heeft o m je te helpen.
Geloof niet een mooi verkooppraatje op Marktplaats of vertrouw iemand niet zomaar op zijn mooie blauwe ogen! Wees ook kritisch op een fokker waar je al eerder een geweldige hond hebt gekocht. Ik weet fokkers die vroeger echt hart voor de Berner hadden maar nu, door financiële problemen of veranderde omstandigheden, eigenlijk meer broodfokker zijn geworden.

Het houden van een goede gezonde foklijn kost geld. Dit betekent dat vader/moeder hond diverse, vaak dure, gezondheidstesten krijgen. Er wordt geïnvesteerd in het zuiver houden van de lijnen, bijvoorbeeld door af te reizen naar het buitenland om op bezoek t e gaan bij een gezonde dekreu uit een niet familiaire lijn. De ouders maar ook de pups krijgen kwaliteitsvoer etc. Aan dit alles hangt een prijskaartje.
Daarom zal een pup van een goede fokker waarschijnlijk geen € 600,00 kosten zoals sommige puppy’s op marktplaats. Ook bij de aanschaf van een Berner geldt vaak dat goedkoop uiteindelijk duurkoop blijkt te zijn!

Ellen Deekens

Met dank aan Frederique Bavelaar van Dierkliniek de Haarstede voor het meelezen.